Flora bakteryjna ma ogromne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, stanowi aż 90% komórek zlokalizowanych i zasiedlających ciało człowieka. Wbrew obiegowej opinii bakterie to nie tylko patogeny wywołujące choroby. Równowaga tzw. mikroflory jelitowej to klucz do sukcesu, jakim jest zdrowie, odporność, dobra kondycja fizyczne i psychiczna. Jak łatwo się domyślić, zaburzona flora bakteryjna może prowadzić do negatywnych objawów i stanów chorobowych całego organizmu. Jednym z czynników, które zakłócają tę cenną równowagę, jest antybiotykoterapia.
Bakterie jelitowe – wpływ na zdrowie człowieka
Zanim przejdziemy do omówienia zagrożeń i objawów zaburzonej flory bakteryjnej jelit, sprawdźmy, dlaczego jest ona tak istotna dla szeroko rozumianego zdrowia. Bakterie zasiedlające jelita mają wpływ na wytwarzanie środowiska, które zapobiega rozwojowi patogenów (m.in. kwas mlekowy o niskim pH). W naszych jelitach znajdują się także dobroczynne bakterie, które mają zdolność wytwarzania obronnych substancji białkowych (bakteriocyn). Ich mechanizm obronny można porównać do selektywnie działającego antybiotyku, który działa niszcząco tylko określony szczep chorobotwórczych bakterii, nie uszkadzając innych.
Mikroflora jelitowa ma udział w powstawaniu i rozwoju tkanki limfatycznej GALT, czyli istotnych komórek układu odpornościowego znajdujących się w układzie pokarmowym (chronią organizm m.in. przed chorobami zakaźnymi).
Liczna badania naukowe potwierdzają wpływ zrównoważonego mikrobiomu jelitowego na:
- odporność,
- zachowanie prawidłowej masy ciała,
- procesy metaboliczne,
- kondycję psychiczną, kontrolę emocji, odporność na stres,
- zdolności przyswajania i koncentracji.
Oznacza to, że zrównoważona i różnorodna mikroflora jelitowa jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania całego organizmu.
Antybiotykoterapia – wpływ na mikroflorę jelit
Antybiotykoterapia jest skuteczną metodą leczenia wielu chorób o podłożu bakteryjnym. Niestety, jej działanie można porównać do niszczącego huraganu – zmiecie wszystko, co napotka. Eliminuje nie tylko patogeny wywołujące chorobę, ale także zaburza cenną równowagę mikrobiomu. Dlatego po wyleczeniu stanu zapalnego czy zakażenia bardzo często pacjenci narzekają na wiele uciążliwych i długotrwałych objawów. Począwszy od najczęściej występujących problemów ze strony układu pokarmowego, przez zakażenia grzybicze, po ogólne rozbicie, a w perspektywie czasu osłabienie układu immunologicznego.
Do najczęściej występujących objawów zaburzeń flory jelitowej zalicza się:
- osłabienie odporności (na infekcje bakteryjne, wirusowe i pasożytnicze)
- obecność drożdżaków Candida
- biegunki, zaparcia, wzdęcia, gazy
- spadek lub wzrost masy ciała
- bezsenność lub nasilona senność
- problemy natury psychicznej – apatia, depresja, stany lękowe
- problemy z koncentracją i motywacją
- złe samopoczucie.
Zaburzona flora bakteryjna jelit – objawy mniej typowe, na które trzeba zwrócić uwagę
Choć niepożądane stany związane z antybiotykoterapią nie należą do rzadkości, nie zawsze są kojarzone z przebytą chorobą i kuracją. Tymczasem lekceważone i nieleczone mogą mieć długofalowe i przykre konsekwencje.
Pleśniawki czy bolesne afty są związane z ryzykiem poantybiotykowej infekcji grzybiczej. Jednym z przykrych objawów jest także grzybica pochwy. Takie zakażenie wynika z niszczącego działania antybiotyku na pałeczki kwasu mlekowego.
Zaburzenie flory bakteryjnej jelit objawia się także szeregiem dolegliwości i schorzeń jelitowych. Bardzo często po antybiotykoterapii pojawiają się biegunka i wymioty. Zmiany ilościowe i jakościowe w mikrobiomie, wywołane antybiotykiem, upośledzają procesy trawienne i metabolizm. Mogą także rozwinąć się szczepy patogenów odpornych na antybiotyki. Szacuje się, że biegunka poantybiotykowa dotyka ok. 30% pacjentów leczonych w ten sposób. Antybiotyki mogą także wywoływać stany zapalne jelit (np. rzekomobłoniaste zapalenie jelit) i zaburzać procesy wchłaniania.
Warto wiedzieć, że antybiotyki, szczególnie ich nadużywanie i brak odpowiedniej diety czy suplementacji na regenerację jelit, mogą uszkadzać nerki, wątrobę, szpik kostny, a także wywołać reakcje alergiczne, w tym nawet wstrząs anafilaktyczny.
Długofalowym i najbardziej dotkliwym objawem jest oczywiście zaburzenie odporności. Wyjałowienie flory jelitowej zaburza skuteczność opisanych wcześniej mechanizmów (środowisko nieprzyjazne dla bakterii chorobotwórczych i ochronne działanie tkanki limfatycznej).
Można powiedzieć, że niekorzystne efekty antybiotykoterapii odczuwa cały organizm, włączając w to problemy wydolnością, kondycją, koncentracją, stabilnym nastrojem, snem. Spada odporność na stres, wzrasta skłonność do nerwic i stanów depresyjnych.
Jak odbudować florę bakteryjną?
Dobra wiadomość jest taka, że wielu objawów zaburzonej flory bakteryjnej jelit można uniknąć, a przynajmniej je ograniczać. Nie bez powodu zaleca się odpowiednią dietę oraz suplementację probiotyków w czasie i po antybiotykoterapii. Warto również wiedzieć, że nawet jeśli dojdzie do wystąpienia opisanych powyżej dolegliwości, regeneracja jelit jest jak najbardziej w naszym zasięgu. Niezbędne będzie jednak zbilansowane, zdrowe menu, odpowiednia aktywność oraz mądra suplementacja witamin i probiotyków.
Przede wszystkim musimy pamiętać, że flora bakteryjna powstaje i utrzymuje równowagę dzięki składnikom pożywienia. Dieta na odbudowę flory bakteryjnej powinna być zatem bogata w naturalne witaminy i probiotyki. W naszym menu należy uwzględniać szczególnie produkty fermentowane, takie jak kiszonki, kefir, maślanka, zsiadłe mleko, jogurty, a także chleb na zakwasie czy produkty pełnoziarniste.
Bardzo ważnym elementem kuracji na regenerację jelit są odpowiednie suplementy. Kluczowe znaczenie mają tu probiotyki dostarczające wiele dobroczynnych szczepów bakterii. Ich wpływ na organizm człowieka to m.in. tak istotna stabilizacja mikrobioty i bariery jelitowej, udział w produkcji witamin oraz regulacja pasażu jelitowego.
Wiele porad na temat tego jak odbudować florę jelitową prezentuje artykuł „Regeneracja po chorobie i odbudowa flory bakteryjnej”. Pomocny będzie także dobry preparat suplementujące dobroczynne szczepy oraz witaminy. Guut immunity to dzienna dawka probiotyku i witamin w dwóch kapsułkach: probiotyczna zawiera Lactobacillus paracasei, Lactobacillus plantarum, a nieprobiotyczna – Wellmune® beta-glukan z drożdży Saccharomyces cerevisiae i witaminę D.
