Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) definiuje zdrowie jako brak choroby lub niepełnosprawności, a także jako równowagę między stanem psychicznym, fizycznym i społecznym. Zdrowy styl życia oznacza natomiast pewien sposób życia, który pozwala nie tylko zachować optymalne zdrowie, ale również zminimalizować ryzyko zachorowań na niebezpieczne choroby cywilizacyjne. Szczególne zagrożenie stanowią obecnie schorzenia układu sercowo-naczyniowego (choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie, zawał, miażdżyca), cukrzyca typu II, astma oskrzelowa czy różnego rodzaju nowotwory.
Podstawowe zasady zdrowego stylu życia
Prozdrowotny styl życia to szereg zachowań i nawyków, mających na celu ochronę lub poprawę stanu zdrowia. Do najważniejszych zasad zdrowego stylu życia gwarantujących dobrą kondycję fizyczną i psychiczną oraz doskonałe samopoczucie każdego dnia, należą przede wszystkim:
- zdrowa, racjonalna dieta;
- systematyczna aktywność fizyczna;
- umiejętność radzenia sobie ze stresem;
- odpowiednia ilość snu i odpoczynku;
- utrzymanie prawidłowej masy ciała;
- wyeliminowanie szkodliwych używek, takich jak: nikotyna, alkohol, narkotyki, leki i inne substancje;
- regularne korzystanie z usług opieki medycznej i wykonywanie badań profilaktycznych.
Zdaniem naukowców i specjalistów zdrowy styl życia ma decydujący wpływ na ochronę zdrowia człowieka.
Racjonalna dieta – podstawa zdrowego stylu życia
Prawidłowy sposób żywienia, kształtowany od najmłodszych lat, znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia wielu chorób cywilizacyjnych. Składniki odżywcze (białka, tłuszcze, węglowodany) dostarczają niezbędnych kalorii, budują tkanki, wspomagają układ odpornościowy oraz regulują przemianę materii. Witaminy i sole mineralne usuwają wolne rodniki, poprawiają wygląd skóry i paznokci. Błonnik natomiast poprawia perystaltykę jelit, zapobiegając zaparciom. Podstawę zdrowego odżywiania stanowią:
- zapewnienie odpowiednio zbilansowanej diety, która pokrywa zapotrzebowanie na wszystkie składniki odżywcze;
- dostosowanie ilości jedzenia do wieku i aktywności fizycznej zgodnie z zapotrzebowaniem energetycznym organizmu;
- podawanie posiłków regularnie (co trzy godziny) pięć razy dziennie;
- spożywanie ostatniego posiłku najpóźniej dwie godziny przed snem;
- wyeliminowanie lub ograniczenie w menu słodyczy i cukru;
- zapewnienie odpowiedniej ilości czasu na spożycie posiłku.
Ruch to zdrowie!
Aktywność fizyczna stanowi podstawę zdrowego stylu życia, zwłaszcza w przypadku dzieci i młodzieży. Odpowiednio dopasowana do wieku, płci, budowy ciała, możliwości czy indywidualnych potrzeb oraz aktualnego stanu zdrowia, rozwija mięśnie i układ krążeniowo-oddechowy. Ma ogromny wpływ na prawidłowy wzrost i kształt kości. Systematyczne uprawianie ćwiczeń, jazda na rowerze, bieganie, pływanie, a nawet spacery na świeżym powietrzu zapobiegają gromadzeniu się tkanki tłuszczowej, nadwadze i otyłości.
Ruch w połączeniu z racjonalną dietą, stanowi skuteczną ochronę przed różnymi chorobami cywilizacyjnymi. Obniża bowiem poziom cukru, “złego” cholesterolu LDL (podnosi natomiast dobrego cholesterolu LDL) i poziom trójglicerydów. Co więcej w trakcie aktywności fizycznej wydzielają się endorfiny i serotonina (hormony szczęścia), które pozytywnie wpływają na samopoczucie. WHO zaleca, aby zdrowe osoby dorosłe (od 18. do 64. roku życia) podejmowały:
- co najmniej 150-300 minut tygodniowo wysiłku o umiarkowanej intensywności,
- bądź minimum 75-150 minut tygodniowo wysiłku o dużej intensywności,
- lub kombinację wysiłków umiarkowanych i intensywnych.
Spokojny sen a zdrowy styl życia
Odpowiednia ilość snu w ciągu doby jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego. Nocny odpoczynek umożliwia regenerację psychofizyczną (np. Poprawia jakość zapamiętanych informacji), wzmacnia koncentrację i kreatywność, reguluje gospodarkę hormonalną, energetyczną i neuronalną, a przy tym jednocześnie “oczyszcza” mózg. Do najczęściej występujących skutków braku snu lub niewystarczającej ilości snu należą między innymi:
- zmęczenie;
- rozdrażnienie;
- przyrost masy ciała;
- bóle głowy;
- zaburzenia nastroju;
- spowolniona reakcja organizmu;
- znużenie, senność, przysypianie w ciągu dnia;
- obniżona odporność i zwiększone ryzyko infekcji;
- problemy z koncentracją i pamięcią.
Brak snu może być również przyczyną wielu schorzeń, dolegliwości i chorób, takich jak: nadwaga i otyłość, cukrzyca, choroby jelit, choroby układu sercowo – naczyniowego, nerwicy czy nowotworów.
Profilaktyka – szansa na dłuższe życie
Badania profilaktyczne, zwane również przesiewowymi, pozwalają wykryć ewentualną chorobę we wczesnym stadium, a następnie podjąć odpowiednie leczenie. Zalecane badania oraz ich częstotliwość zależą przede wszystkim od wieku i płci. Skierowanie może wystawić lekarz pierwszego kontaktu lub ginekolog, do którego nie trzeba posiadać dodatkowego skierowania. Badania profilaktyczne są całkowicie bezpieczne dla zdrowia, a przy tym bezbolesne.
